Kuchnia według Ajurwedy

KUCHNA AJURWEDYJSKA.

Jedzenie jest jedną z podstawowych czynności w naszym życiu. Ajurweda uważa, że „jesteś tym, co trawisz”. Wg ajurwedy jedzenie jest pierwszym podstawowym lekarstwem, zapobiegającym jak i leczącym choroby. Od tego co jemy, w jaki sposób i w jakich ilościach zależy nasze zdrowie, zarówno psychiczne, fizyczne jak i mentalne.

Podstawowym założeniem ajurwedy jest wpływ otaczającego nas świata, który składa się z pięciu podstawowych elementów:

Przestrzeni – „domu” wszystkiego, co znajduje sie we wszechświecie
Powietrza – ruchliwego, aktywnego, energii życiowej prany, niezbędnego do życia dla wszystkich istot
Ognia – odpowiedzialnego za trawienie, wchłanianie i przyswajanie
Wody – która jest chłodnym, ciekłym elementem podtrzymującym życie ludzi, zwierząt i roślin
Ziemi – jest ugruntowaną, stabilną podstawą dla istot żyjących; daje im jedzenie i schronienie

Elementy te znajdujemy w doshach:

Vata to Przestrzeń i Powietrze (szorstka, sucha,ruchliwa, zimna)
Pitta – Ogień i Woda (gorąca, kwaśna, ostra)
Kapha – Ziemia i Woda (solidna, ciężka, stała, lepka)

Sześć podstawowych smaków:

Słodki
Kwaśny
Słony
Ostry
Gorzki
Cierpki

Dla każdej z dosh, odpowiednie są te smaki, które pomagają ją zrównoważyć. Na przykład Vata z natury jest ruchliwa (energiczna), sucha (cera) i zimna (stopy, dłonie)-odpowiednie dla niej jedzenie powinno być, rozgrzewające, wilgotne i jadane o regularnych porach.
Dieta ajurwedyjska składa się w 40-60% z nieprzetworzonych zbóż (ziaren), 30-50%
świeżych owoców i warzyw, 10-20% wysokowartościowych protein. Wiele diet uchodzi za „idealne”, ale tylko dieta ajurwedyjska uważa, że to co jest dobre dla jednej osoby,może być nie wskazane dla drugiej.

Powiązania pomiędzy elementami a jedzeniem

Ziemia – pszenica, proso,ryż, mięso, ziemniaki, fasole, warzywa, których częścią jadalną są korzenie.
Woda – mleko i produkty mleczne, soczyste owoce (śliwki, arbuzy, winogrona, pomarańcza, papaja, brzoskwinie), woda kokosowa, soczyste warzywa (ogórek, cukinia, pomidory).
Ogień – przyprawy takie jak ostra papryka, czarny pieprz, chili, cynamon, goździki, kurkuma, czosnek i cebula. Jagody takie jak żurawina. Alkohol. Tytoń.
Powietrze – jedzenie, które powoduje gazy, suszone owoce i surowe warzywa. Warzywa takie jak kapusta, brokuły i kiełki. Ziemniaki, pomidory i bakłażany. Czarna fasola, groch.
Przestrzeń – trujące, hipnotyczne: alkohol, narkotyki, tytoń.

Zasady zdrowego spożywania posiłków:

Gotuj w spokoju i z miłością. Żaden posiłek nie smakuje lepiej niż ten, przygotowany przez ukochaną osobę.
Spożywaj posiłki o określonych porach ( w miarę możliwości). Najbardziej obfity posiłek powinno się spożywać w południe, gdy słońce jest najwyżej(12-14). To czas Pitta, czyli czas największych możliwości trawiennych każdego człowieka. Po lekkim posiłku odczekaj 2-3 godziny, po ciężkim 4-5, zanim zaczniesz jeść ponownie. Jedzenie o stałych porach, bez podjadania pozwala zachować spokój umysłu. Typ Vata i Pitta powinny jeść śniadania, Kapha może z niego zrezygnować. Kolacja powinna być lekka dla wszystkich.
Posiłek powinno się spożywać w spokojnej i miłej atmosferze.
Bardzo ważne jak łączymy potrawy. Ajurweda mówi,że zbalansowany posiłek powinien zawierać w sobie wszystkie sześć smaków, wtedy jest on zrównoważony pod każdym względem i dostarcza wszelkich składników odżywczych pod względem fizycznym i emocjonalnym. Ryż i zboża są dobrym dodatkiem do warzyw. Przetwory mleczne, takie jak: ser, jogurt, maślanka dobrze pasują do warzyw i zboża. Należy unikać łączenia warzyw z surowymi owocami. Unikaj także łączenia owoców kwaśnych ze słodkimi.
Dziel się jedzeniem z innymi. Pożywienie jest darem, który otrzymujemy w celu naszego rozwoju, również duchowego, kiedy dzielimy się nim, nabiera ono dodatkowej mocy.
Bardzo ważna jest czystość. Należy wybierać pożywienie świeże i najlepsze na jakie nas stać i jakie jest dostępne w naszej okolicy. Podczas gotowania zachowaj czystość wokół siebie.
Złotą zasadą ajurwedy jest to, aby w 1/3 napełnić żołądek pokarmem stałym, w 1/3 płynnym a 1/3 pozostawić wolną, wówczas soki trawienne mają miejsce na swoją „pracę”, a my nie czujemy się „ociężali” i leniwi.
Bardzo ważne dla procesu trawienia jest dokładne przeżuwanie pokarmu. Za trawienie i metabolizm odpowiedzialna jest Pitta, która usytuowana jest w żołądku i jelicie cienkim. Pożywienie musi być do końca strawione – dzieje się to za sprawą ognia trawiennego angi, inaczej toksyny z niestrawionego jedzenia ama przedostają się do organizmu i zatruwają go.
Jedz, kiedy jesteś głodny. Pij, kiedy jesteś spragniony.

Czego nie należy ze sobą mieszać:

Nie jeść:
Fasoli z owocami, serem, jajkami, mięsem, jogurtem.
Jajek z owocami, fasolą, serem, rybą, mlekiem, mięsem jogurtem, kitchery.
Owoców z żadnym innym jedzeniem.
Zbóż z owocami.
Gorących napoi z mango, serem, ryba, mięsem, jogurtem, skrobią.
Cytryna – ogórki, mleko, pomidory, jogurt.
Mleko – banany, wiśnie, melony, kwaśne owoce, chleb zawierający drożdże, ryby, mięso, jogurty, kitchery.
Ziemniaki, pomidory, bakłażan- ogórki, melon, produkty mleczne.

Rzodkiew- banany, rodzynki, mleko.
Jogurt – owoce, ser, jajka, ryba, gorące napoje, mięso, mleko, ziemniaki, pomidory, bakłażany.

Opracowanie:
Elżbieta Żuk-Widmańska
(warsztaty kulinarne wg ajurwedy,listopad 2009)